Aristoteles Tarafından Tanımlanan Arkadaşlık Türleri

Antik Çağ döneminin en ünlü filozoflarından biri olan Aristoteles, Nikomakhos’a Etik kitabında iyi bir yaşama dair öğütleriyle, günümüze ışık tutmuştur. Kısaca Aristo olarak adlandırılan filozof bu kitabı oğluna (Nikomakhos’a) yazmıştır. Kitap içerisinde bahsedilen “enerigia” iyi bir yaşam kurmak ve yaşamak için temelde alınacak hazzı anlatmaktadır. İyi olanın seçilmesini, amaçlanmasını ve yapılmasını öğütleyen kitap aynı zamanda derin psikolojik ve felsefi bilgiler içermektedir. Günümüz arkadaşlık türlerine dair yorumların bulunduğu kitapta Aristo, arkadaşlığı 3 ayrı grupta toplamıştır: fayda için arkadaşlık, zevk için arkadaşlık ve erdem için arkadaşlık…

Friendship of Utility olarak bilinen Türkçe karşılığı “Fayda için Arkadaşlık” olan bu arkadaşlık türüne Aristo, karşılıklı çıkar ilişkisi demiştir. Her iki tarafında birbirinden elde edeceği maddi ve manevi kaynakları varsa, örneğin iş arkadaşlığı gibi, bu arkadaşlık türüne sahipsiniz demektir. Bu durum günlük yaşantınızda sürekli olarak karşınıza çıkabilecek konulardan birisidir. Spor salonunda tanıştığınız herhangi bir kişiyi ertesi gün spora davet ediyorsanız amacınız arkadaşlık kurmak değil, spor yaparken yalnız kalmamaktadır. Bir kişiden yararlanmak, faydalanmak ve sağladığınız fayda ve yararı maksimum seviyede tutmak istiyorsanız bu arkadaşlık türüne giriyorsunuz. Aristo’ya göre bu arkadaşlık türü iki taraftan birinin çıkarlarını elde etmesi sonucunda sona ermektedir.

“Zevk için Arkadaşlık” ya da “Friendship of Pleasure” olarak adlandırılan arkadaşlık türü ise sahip olduğunuz inanç, zevk ve hobilere göre arkadaşlık oluşturmanızdır. Birlikte yapmaktan keyif aldığınız her türlü aktiviteyi tekrarlamak istediğiniz arkadaşınız “zevklerinize hitap” eden biridir. Bu arkadaşlık türünde karşılıklı çıkar da söz konusudur fakat az bir seviyededir. Amaç güzel vakit geçirmektir ve her iki tarafında elde edeceği çıkar hoş bir vakit geçirmekten öteye gidemez. Örneğin üniversite arkadaşlarınız… Üniversite zamanındayken sıklıkla görüştüğünüz, sabah ve akşam oturup sohbetler ettiğiniz, güzel anılar biriktirdiğiniz kaç insanla halen daha görüşmeye devam ediyorsunuz? Bir elinizdeki parmak sayısını geçmeyecektir. Günün birinde daha iyi alternatiflerle karşılaşıldığında arkadaşlık sonlanacaktır.

Zevk için kurulan arkadaşlık ile fayda için kurulan arkadaşlık birbirine benzemektedir. Ortak noktaları kısa bir zaman sonra iki arkadaşlık türünün de sonlanmasıdır. Aristo aynı zamanda bu arkadaşlık türlerinin tesadüfi olarak oluştuğunu da dile getirmektedir. Bir taraf daha az zevk verdiğinde ya da fayda sağladığında otomatik bir şekilde arkadaşlık sonlanacaktır. Kolay bozulabilen bu arkadaşlık türleri için Aristo şu cümleleri kurmaktadır: “Yaşlı insanlar her zaman karşılarındaki kişiden memnun olmayabilirler, öte yandan onlara eşlik edecek bir insana ihtiyaç duyduklarından arkadaşlıklarını bozmazlar. Duyguları tarafından yönetilen gençlerse en kısa sürede en çok keyif veren şeyi ararlar. Çok çabuk âşık olurlar, çok çabuk kırılır, üzülür, sinirlenir ve çok çabuk unuturlar.”

“Erdem için Arkadaşlık” ya da “Friendship of the Good” olarak adlandırılan arkadaşlık türü, Aristoteles tarafından tercih edilmesi gereken en ideal arkadaşlık türüdür. Çok nadir olarak bulunur ve somut bir arkadaşlıktır. Fayda ve zevk bu arkadaşlık türünde aşılmaktadır. Kişiler karşılıklı olarak birbirlerini takdir eder ve birbirlerini hataları, kötü yanları ile kabullenir. İki tarafında karşı taraftan herhangi bir beklentisi yoktur. Bireyler yalnızca birbirlerine “değer” verir. Aristo bu arkadaşlık türünü aynı zamanda romantik bir ilişkiye benzetir. Çünkü bu arkadaşlık türünü aşk kadar nadir bulunacak bir tür olarak açıklar.

Sosyal İnsan hakkında
Sosyalinsan.com güncel yaşam, kişisel gelişim, sağlık, hobi, seyahat ve eğitim içerikleri sunar. Editörlerimiz tarafından gündeme ilişkin yazılar hazırlanarak değerli okuyucularımıza sunulmaktadır.