Yüzyıllar önce bile insanlar müziğe ihtiyaç durmuş ve bunun için gerek kamışları gerekse hayvan derilerini kullanarak çeşitli enstrümanlar yapmışlardır. Hatta doğa seslerinin bile kendine özgü bir ahenginin olduğunu, kuşların cıvıltıları ve su sesleri gibi eşsiz seslerin bir müzik ziyafeti oluşturduğu da unutulmamalıdır. Yüzyıllar önce müzik tedavi amaçlı olarak kullanılan yöntemler arasında yer almaktaydı. Yani müziğin insanlara olan etkisi sadece son zamanlar ortaya çıkan bir konu değildir.
Müzik Her Canlı Üzerinde Etkilidir
Müziğin insan psikolojisi üzerinde etkisi olduğu bilinmektedir. Hatta bu etkinin sadece insanlar üzerinde değil tüm canlılarda olduğuna dair çok sayıda bilimsel araştırmalar yapılmıştır. Hayvanlardan daha fazla verim alındığı ve bitkilerin müzik türüne karşı tepki verdiği kanıtlanmıştır.
Bugünkü yazımızda müzik makamları ve müziğin ruha etkisi konusunu ele alacağız. Bunun için İslam bilgini ve filozofu olan İbn-i Sina’nın çalışmalarına kulak vereceğiz. 980 yılında dolup 1037 yılında vefat eden ve 56-57 yıllık hayatı boyunca birçok hastalığa tedavi yöntemi bulan İbn-i Sina’nın müzik makamlarının ruha olan etkisi hakkındaki fikirlerine değineceğiz. Konumuza derinlik katmadan önce ünlü filozofun bu konu hakkındaki söylemiş olduğu bir düşüncesini de paylaşmak istiyoruz. “Tedavinin en iyi yollarından, en etkililerinden biri hastanın akli ve ruhi güçlerini artırmak, ona hastalıkla daha iyi mücadele etmek için cesaret vermek, hastanın çevresini sevimli, hoşa gider hale getirmek, ona en iyi musikiyi dinletmek ve onu sevdiği insanlarla bir araya getirmektir”.
Farabi’den öğrenmiş olduğu musiki ile tıp mesleğinde elde etmiş olduğu tedavi yöntemleri bugünümüze hala daha ışık tutmaktadır.
Osmanlı Döneminde kurulan hastanelerde de musikinin tedavi edici özelliğinden faydalanılmış ve hastanelerde özellikle de akıl sağlığı ile ilgili hastalıklarda müziğin etkisi dikkate alınmıştır.
Rast Makamı ve Bu Müziğin İnsan Ruhuna Etkisi
Farabi’ye göre güne Rast makamı ile başlanmalı ve onun içindeki huzur herkes tarafından içine çekilmeli.
Klasik Türk müziğinin en temel makamı sayılan Rast makamını ‘Bir gece ansızın gelebilirim’, ‘Yine bir gülnihal’, ‘Eski dostlar (unutulmuş birer birer, eski dostlar, eski dostlar)’ gibi şarkılarda dinlemekteyiz. Farabi yapmış olduğu araştırmaların neticesinde Rast makamına ait olan müziklerin insana huzur verdiğini ortaya koymuştur. Sefa, neşe ve huzur için insanların Rast makamına ait olan müzikleri dinlemesini tavsiye etmiştir.
İçinizde bir sıkıntı var ve kendinizi huzursuz istiyorsanız size tavsiye edeceğimiz müzik ‘rast makamı’ olacaktır.
Beka (Sonsuzluk) Fikri İçin Rehavi Makamı
Kendinizi bazen daralmış ve bazen de işe yaramaz bir şekilde hissedebilirsiniz. Böyle zamanlarda tercih edeceğiniz müziklerin Rehavi makamına ait olması tavsiye ediliyor.
Ney ile seslendirilmiş sözsüz olan rehavi makamı müzikler var. Yoğun iş temponuzda huzur bulmak ve yürütmekte olduğunuz işin başarıya ulaşacağından tereddüt etmeden daha efektif olarak çalışmalarınızı sürdürmek için bu tarz müzikleri tercih edebilirsiniz.
Kuçek Makamı Hüzün Verir
Kimse hüzün edinmek için müzik dinlemez elbette. Ancak eğer hüzünlüyseniz ve duygularınızı dile getiren bir müzik eşliğinde deşarj olmak isterseniz kuçek makamı müziklerinden faydalanabilirsiniz. Elem ve hüznü içerisinde barındıran bu müzikleri sıkıntılı anlarınızda, ağlamak isteyip de ağlayamadığınız anlarda tercih edebilirsiniz.
Güven Hissi İçin Isfahan Makamı
Farazi’ye göre Isfahan makamına ait olan müzikler, insana güven hissi vermekte olup uzun zamandır yapmak isteyip de cesaret edemediği işler için hareket zamanının geldiğini bildirmektedir.
Yeni kararlar aldıysanız veya hayatınızı düzene sokmak gibi bir niyetiniz varsa Isfahan makamına ait olan müzikleri dinlemeniz tavsiye edilmektedir.
Uşşak Makamı ile Gülmeye Hazır Olun
Gülmeye, eğlenmeye ihtiyaç duyduğunuz anlarda da Uşşak makamına ait şarkılar size hizmet sunmaya hazır. İçinizi anlamsız bir hüzün kapladı ve bu hüzün bulutlarını dağıtmak mı istiyorsunuz? O zaman açın Uşşak makamı müzikleri ve içinizdeki gülen çocuğun keyfini dinleyin.
Uykuya Hazırlık İçin Zirgüle Makamı
Uyumanız gerekiyor ancak bir türlü gözünüzü uyku tutmuyor mu? Zirgüle makamına ait olan müzikler insana uyku hissi vermesi ile bilinmektedir. Uyuyamadığınız ve uykunuz ile savaş verdiğiniz o anlarda arkadan kısık bir fon müziği olarak Zirgüle makamına ait şarkıları açabilirsiniz. Uykuya dalma sürecinizdeki hızlanmayı kısa zamanda fark edebilirsiniz.
