Nefreti Sevgiye Dönüştürebilir: Salt Maruz Kalma Etkisi

Bir kişinin tekrar tekrar kendisini belirli bir uyarana maruz bırakmasına salt maruz kalma etkisi denir. Bu etki yüzde 60 ihtimal ile insana belli bir zamandan sonra keyif verebilmektedir. Fakat aksinin yaşandığı durumlar da görülmekted

Bu etkinin özelliği nefreti belli bir zamandan sonra sevgiye dönüştürebilmesidir. Örneğin hiç dinlemek istemediğiniz bir şarkıya sürekli olarak denk gelir ya da dinlerseniz, bir süre sonra o şarkının ağzınıza dolandığını ya da o şarkıyı dinlemek istediğinizi fark edebilirsiniz. Bir zaman sonra da şarkıyı seversiniz. İşte bu tamamen salt maruz kalma etkisi olarak bilinmektedir. İnsanların tercihleri etkilenir ve bu tercihleri etkileyen şey de uyarandır. Bir tek müzik üzerinden düşünülmesi yanlıştır. Bu bir insan, hayvan, yiyecek, içecek, kıyafet de olabilir.

Ne Zaman Ortaya Çıktı?

Etkinin çıkış yılları 1976’lı yıllara dayanmaktadır. Robert Zajonc tarafından gerçekleştirilen spesifik psikolojik etki çalışmaları, etkinin ortaya çıkmasını sağlamıştır. Salt maruz kalma etkisine dair yapılan araştırmalar sonucunda görülmüştür ki insanlar farkında olmadan çok çeşitli uyarılar karşısında kalmaktadır ve bu uyaranların yaşamımız üzerindeki etkisi oldukça fazladır.

En etkili uyaranlar arasında kelimeler, sesle, yüzler ve fotoğraflar yer almaktadır. Araştırmacılar, etkinin gıda ürünleri üzerinde de bir etkisi olduğunu tespit etmiştir. Bir grup öğrenci üzerinde yapılan araştırmada, öğrencilere çeşitli tropikal meyve suları verilmiştir. Bazı kişiler aynı meyve suyunu 5 kere, bazıları 10 kere ve bazıları da 15 kere içmiştir. Deneyin sonunda öğrencilere en sevdikleri meyve suyunun hangisi olduğu sorulduğunda, en çok içtikleri meyve suyu olduklarını dile getirmişlerdir.

Bir diğer araştırma ise insanlar arasındaki ilişkiler üzerine yapılmıştır. Bilim insanları kişiler arası çekicilik üzerine yaptıkları araştırmada etkileyici sonuçlar elde etmiştir. Bir kişiyi ne kadar sık görürseniz, o kadar çok sempati duyarsınız. Bu kişinin varlığından da o kadar keyif alırsınız. Bu da tamamen bir bilimsel kanıttır. Yani atalarımızın söylediği “Gözden ırak olan, gönülden ırak olur” söz, tamamen kanıtlanmıştır.

Salt Maruz Kalma Etkisi Neden Olur?

Salt maruz kalma etkisi çok çeşitli nedenlerden ortaya çıksa da temel olarak korku veya anksiyetenin tetikleyici olduğu görülmüştür. Her insan, yenilik karşısında korkmaktadır. Yeni bir şey ile karşılaşıldığında beyin ister istemez savunma mekanizmasını kullanmaktadır. Herhangi bir uyarana maruz kaldığımızda, şüphe duymamız da bu yüzdendir. Duyulan şüphe, beyinde travmatik bir etkiye de sahiptir. Dolayısıyla yeni karşılaşılan uyaran ile zaman geçirildiğinde, beynin uğradığı etkileşim bizlere “tanıdık olma” hissini vermektedir. Bu da salt maruz kalma etkisi olarak açıklanır.

Uyarana yönelik etkileşimimiz ne kadar çok artarsa, aklımızda kalma özelliği de o kadar artar. Biri ile sürekli görüşmek, sürekli aynı yiyeceği yemek, aynı şarkıyı baştan sona dinlemek vb. örnekler ile bu durum açıklanabilmektedir. Ne kadar maruz kalırsanız, o kadar çok maruz kaldığınız şeyi ararsınız. Fakat belli bir noktadan sonra beyin doygunluğa ulaşacağı için, bu doygunluk ile birlikte duyduğu etkileşimi belli bir seviyeye indirmek isteyecektir. Yani o şarkıya, kişiye ya da yiyeceğe karşı doygunluk hissi yaşadığınızda, size eskisi kadar çekici gelmeyecektir. Bu yüzdendir ki fazla yakınlık, çabuk ıraklık getirmektedir.

Sosyal İnsan hakkında
Sosyalinsan.com güncel yaşam, kişisel gelişim, sağlık, hobi, seyahat ve eğitim içerikleri sunar. Editörlerimiz tarafından gündeme ilişkin yazılar hazırlanarak değerli okuyucularımıza sunulmaktadır.