Plasebo etkisi, aslında etkisi olmayan bir ilacın etki göstermesi anlamına geliyor. Latince kökenli plasebonun kelime anlamı ise “hoşnut etmek” anlamına geliyor. Bu ilaç ağız, burun ya da enjeksiyon şeklinde verilir.
Plasebo Etkisi Nedir?
Plasebo etkisi aslında beynimizin bize oynadığı bir oyundur. Epey yaygın olan bu sendrom, bize etkisi olmayan ilaçların bizi iyileştireceğine inanmamız olarak tanımlanabilir. Etkisi olmayan bu ilaç, hastayı sadece psikolojik olarak tatmin eder. Bu konuda deneyler de yapılmaktadır. Plasebo etkisi adı verilen bu kavram plasebo nedeniyle kişilerin semptomlarda değişiklik hissetmesidir. Aslında plasebonun hissettirdiği olumlu etkiye verilen isimdir diyebiliriz. Etki kısa süre içerisinde sonlanır.
Plasebo etkisi ile ilgili acıyı dindirme gibi konularda ilgisi olduğuna dair gözlemler bulunuyor ancak hasta olan kişiye verilen bu ilacın işlevi yoktur.
Plasebo Etkisi Deneyi
İlk olarak 56 öğrenci üzerinde deney yapılmıştır. Bu deney 1996 yılında, ağrı kesici olarak bir krem ile gerçekleştirildi. Öğrencilerin bir parmaklarına ağrı kesici kremden sürüldü ve krem sürülen ve sürülmeyen parmaklara kerpeten ile vuruldu. Kremin ağrı kesici özelliği olduğunu düşündükleri için kremli olan parmakların acısı olmadığını belirttiler.
Plasebo Etkisinin Ruh Halleri Üzerindeki Etkileri
Plasebo tedavisinde, hasta kişiler kendilerini daha iyi hisseder, şikayetleri azalır ve ağrı gibi semptomlar kaybolur. Asıl amacı hastanın kendisini daha iyi hissetmesidir ve kullanan hasta daha mutlu ve enerjik olur.
Plasebo Etkisi Örnekleri
Herhangi bir video izlerken ya da bir sayfanın yüklenmesini beklerken, belirli simgeler görürüz. Bu yükleme sembolleri ya da çubukları plasebo etkisine bir örnektir. Aynı şekilde, asansörlerde bulunan ve kapı kapatma tuşu olarak bilinen tuşlar, termostatlarda yer alan düğmeler gibi.
Trafik ışıklarında yayalar için yer alan buton yayanın karşıya geçmesi için trafiği durduruyor. Aslında sadece plasebo etkisidir.
Eğitim Esnasında Yaşanan Plasebo Etkisi
Bu etki, iyileşme beklentisini arttırır ve bu sayede tedavi sürecini olumlu yönde etkiler. Eğitim alanında da yer verilmesinin birçok olumlu etkisi görülebilir. Hem öğretim görevlileri hem de öğrenciler için olumsuz tutumlarda ve davranışlarda olumlu değişikler sağlayabilir. Bu konuda yapılan bir araştırma da eğitimde plasebo etkisini desteklemektedir.
Bir okulda, başlayacak olan eğitim-öğretim yılı başında öğretmenlerle toplantı yapılır. Toplantı içeriğinde ise, özel bir sınıf oluşturulduğunu ve o sınıfa ortalamaları yüksek, başarılı ve zeki öğrencileri topladıkları söylenir. Bir de x sınıfına girecek öğretmenlerin dikkati çekilir ve x sınıfı öğrencileri sene sonunda daha başarılı olurlar.
Başarı sebebi sorulduğunda ise öğretmenler, zaten sınıfın zeki öğrencilerden oluştuğu bilgisini paylaşır. Aslında x sınıfı kura ile öğrenci alır ve bu öğrenciler sanıldığı gibi başarılı değildir. Hatta branşında daha başarılı öğretmenler de sınıfa yönlendirilmez, onlar da kura ile seçilir. Sadece bir plasebo etkisi yaratılır.
Toplantıda bulunan öğretmenler, x sınıfı öğrencilerin daha çalışkan ve zeki olduğunu kabul edip, o şekilde davranmışlardır. Dersler de daha özenli ve düzenli yapılmıştır. Öğretmenler not verirken de daha iyimser olmuştur.
