Bilim insanları tarafından yapılan bir araştırmaya göre uyku hormonu üretimini etkileyen ışık türleri bulunuyor. Bireyler mavi ışığa maruz kaldığı zaman uyku hormonu olan melatonin üretiminde değişiklik gözlemleniyor.
LED lambalar dahil olmak üzere floresan ve ışık yayan diyot lambalar, akıllı telefonlar ve televizyonlar uyku hormonunu tetiklemeye yetiyor. Uyku hormonunu tetikleyen özelliklere sahip ampuller, etrafına ışık yayan tüm bu sistemler zararlı etkilere de sahip.
Uyku Düzeni Bozulabilir
LED, floresan ve klasik elektrik ampulleri gibi bütün yapay ışıklar uyku düzenine olumsuz etkide bulunabiliyor. Uyku düzenini bozabilen yapay ışıklar, vücudun biyolojik saatini etkiliyor. Maruz kalınan ışık ve karanlık miktarına bağlı olarak çalışan biyolojik saat, düzenlenen ritme göre çalışıyor. Fazla ışığa maruz kalmak uyku düzeninin bozulmasına sebep oluyor.
Vücudun sirkadyen ritmini bozan bu durum, vücut için tehlike arz ediyor. Çünkü sirkadyen ritmi vücuta birçok fizyolojik işlemin zamanlamasını kontrol ediyor ve uyku, yemek yeme düzeni, beyin aktiviteleri, hormon üretimi ve hücre yenilenmesi gibi sistemlerin çalışmasını sağlıyor.
Yalnızca Güneş Işığı
Amerikan Uyku Vakfı tarafından yapılan açıklamaya göre beynin hipotalamus bölgesinin uyku düzenini yalnızca güneş ışığına maruz kalınabildiğinde doğru ayarlayabiliyor. Uyku düzeninin doğru bir şekilde ışığa ve karanlığa maruz kalması için yalnızca güneş ışığına maruz kalmak gerekiyor.
Işık algılandığı zaman beyne gönderilen sinyaller üretilen melatonin hormonunun azalmasına sebep oluyor. Karanlık olduğu zaman ise yine beyne sinyal yollanıyor ve uyku hormonu olan melatonin hormonunun daha fazla salgılanması sağlanıyor.
Eğer yapay ışığın çok fazla bulunduğu bir ortamda uyku düzeni sağlanmaya çalışılıyorsa ortam yeterince karanlık olmadığı için vücut kendisini sabah uyanıklığına hazırlayamıyor. Çünkü vücudun ısınması ve kortizol hormonunu sağlaması için sabah ışığını anlaması gerekiyor. Sürekli aydınlık bir ortamda uyumak bu hormonların üretimini ve vücudun ısınmasını engelliyor.
Mavi Işığın Uyku Düzenine Etkisi
Floresan ve LED ampuller, iki farklı sorunu ortaya çıkarıyor. İlk sorun yapay ışık üretmeleri, ikinci sorun ise ürettikleri mavi ışık olarak gösteriliyor. Harvard Tıp Fakültesi tarafından yapılan araştırmaya göre elektronik cihazlar ve lambalar tarafından üretilen mavi ışığın dalga boyları insanların dikkatini, tepki sürelerini ve enerjisini arttırıyor. Bu durum insanın uyanık kalmasını sağlıyor.
Araştırmadan elde edilen sonuçlara göre melatonin hormonunu arttıran mavi ışık, diğer ışık türlerine göre vücudu daha fazla etkiliyor. Çünkü mavi ışığın dalga boyu daha kısa. Bu durumda vücut mavi ışığı daha çabuk algılayabiliyor.
Daha iyi bir uyku sağlanabilmesi için uykuya geçilecek ortamdaki ışıklardan tamamen kurtulmak gerekiyor. Fakat bazı insanlarda bulunan “karanlıkta kalma fobisi” gibi fobiler bu duruma engel olabiliyor. Bu durumda da uzmanlar oldukça loş bir ortam yaratan ışıkların tercih edilmesini öneriyor.
Daha rahat bir uyku için ise Yaşam İçin Uyku Enstitüsü Yöneticisi Dr. Robert Oexman öneriler sunuyor. Oexman, uykuya geçilmeden önceki 60 dakikalık süreçte vücudun mavi ışığa maruz kalmaması gerektiğini belirtiyor. Bu durumda insanların tüm akıllı cihazlardan (tablet, televizyon ve telefon vb.) uzak durması anlamına geliyor.
